Wegwijs in camera objectieven / camera lenzen

overzicht lenzen fotografie

De eerste stap is dus bepalen wat je wil bereiken met jouw nieuwe aankoop : portretfotografie, straatfotografie, productfotografie, close-up fotografie, ga je op safari, … Voor elk doel bestaat er wel een lens die er het best bij aansluit. De juiste keuze maken is uitermate belangrijk. We mogen namelijk niet vergeten dat de camera lens één van de meest belangrijke onderdelen van jouw nieuwe digitale camera is. Als het al niet hét belangrijkste onderdeel is van de fotocamera. Verschillende fotografen verkiezen een minder goed fototoestel met een heel goede lens boven een hele goede camera body met een minder goede cameralens.

Maar hoe vind je nu jouw weg in al die soorten lenzen. Laten we starten bij de meest belangrijke eigenschappen van een fotolens :

• Zoombereik / Brandpuntsafstand
• Lichtsterkte / Diafragma
• Lensmount
• Andere

Zoombereik / Brandpuntsafstand

Als tiener heb je mogelijks ooit met een vergrootglas gespeeld om het zonlicht op te vangen en zo de juiste afstand gezocht waarmee je de zonnestralen kon bundelen en iets kon doen branden. Wat je daar aan het doen was, was de brandpuntsafstand zoeken van dat vergrootglas. Ook een camera objectief heeft een brandpuntsafstand, de afstand tussen de lens en de sensor zodat het binnenvallend licht in de lens wordt geprojecteerd op de sensor. Deze afstand wordt uitgedrukt in mm, waarbij een klein getal jou een bredere kijk geeft (zie later bij breedhoeklens) en een groter getal meer inzoomt (zie later bij telelens). Er wordt gezegd dat het menselijk oog een equivalent is van een brandspuntafstand van om en bij de 50mm van een full-frame camera (zie artikel over types cameras). De brandpuntsafstand bepaalt dus de uiteindelijk “beeldhoek” dat de camera kan vastleggen. Hoe kleiner het getal, hoe groter de beeldhoek (en dus hoe meer er op de foto wordt vastgelegd). Hoe groter het getal, hoe nauwer de beeldhoek wordt (en dus hoe meer er wordt ingezoomd).

Verschillende brandpuntsafstanden en hun effect op het beeldhoek.

Camera objectieven kunnen een vaste brandpuntsafstand hebben of een variabele brandpuntsafstand. Met een objectief met een vaste brandpuntsafstand kan je niet zoomen. Wil je dichter bij jouw onderwerp komen, dan zal je als fotograaf dichter moeten gaan. Een zoomlens (opgelet, dit is niet bepaald een telelens, maar dus een lens met een variabele brandspuntafstand) heeft een bepaald bereik (bijvoorbeeld 18mm – 200mm) die je variabel kan instellen. Wil je dichter bij het onderwerp komen, dan kan je als fotograaf blijven staan en kan je met de lens inzoomen. Inzoomen betekent dus van een kleine brandpuntsafstand naar een grote brandpuntsafstand gaan. Een objectief met een vaste brandpuntsafstand levert over het algemeen een betere kwaliteit, waarmee je dus de mooiste foto’s kan maken. Een objectief met een variabele brandpuntsafstand levert natuurlijk meer gebruiksgemak. Hoe groter het bereik van een zoomlens, hoe moeilijker het wordt voor de producenten om de kwaliteit hoog te houden.

Vaste brandpuntsafstande = kwaliteit

Variabele brandpuntsafstand = gebruiksgemak

Het vervelende aan de brandpuntsafstand is dat deze niet bij elk type camera hetzelfde is. Er moet gekeken worden naar het type sensor dat de camera heeft (zie artikel over cameras). Wanneer men spreekt over een brandpuntsafstand, dan geldt die meestal voor een full frame camera. Bij een camera die een kleinere sensor heeft zal je met dezelfde brandpuntsafstand minder op jouw foto krijgen (het lijkt erop dat je met diezelfde brandpuntsafstand meer bent ingezoomd). Je zal ongeveer dezelfde foto kunnen trekken met een brandpuntsafstand van 50mm voor een full frame camera als met een brandpuntsafstand van 33mm voor een spiegelreflexcamera met APS-C sensor (en cropfactor 1,6, zie artikel over types sensoren).

De brandpuntsafstand zal al dan niet voor vervorming van jouw foto’s leiden. Een kleine brandpuntsafstand kan zorgen voor een tonvormige vertekening, terwijl een grote brandpuntsafstand kan zorgen voor een kussenvormige vertekening. Denk maar aan een fisheye lens waarbij alles super bol wordt weergegeven; dergelijke vervorming noemt men een tonvormige vertekening. Hoe extremer je gaat, hoe meer kans op vervorming.

tonvormige en kussenvormige vertekening

Tot slot is de brandpuntsafstand één van de factoren die meespeelt in de scherptediepte. Hoe kleiner de brandpuntsafstand, hoe meer scherptediepte er is (hoe scherper alles in beeld is).

Lichtsterkte / Diafragma

De lichtsterkte van de lens is een tweede belangrijke eigenschap van een camera objectief. Hoe meer lichtsterk een fotolens is, des te meer licht de lens kan absorberen. De lichtsterkte wordt bepaald door het diafragma of lensopening van de lens.  Hoe groter het diafragma / de lensopening, hoe meer licht er kan opgenomen worden. Wanneer je foto’s wil trekken in de duisternis of het donker, komt een lichtsterke lens dus van pas. Het is dan dus belangrijk dat je een lens kiest mer een groot diafragma.

Het diafragma wordt aangeduid met een f-waarde. Het komt soms wat verwarrend over, maar hoe kleiner de f-waarde, hoe groter het diafragma is. De kleinste waarde f/1 betekent dus dat je de meest lichtsterke lens te pakken hebt. Het kleinst mogelijke diafragma heeft f-waarde f/64.

Mogelijke f-waardes op een rijtje

meest lichtsterk – f/1 – f/1.4 – f/2 – f/2.8 – f/4 – f/5.6 – f/8 – f/11 – f/16 – f/22 – f/32 – f/44 – f/64 – minst lichtsterk

Op het objectief staat altijd de f-waarde van het grootste diafragma dat je kan gebruiken met die lens. Bij een camera objectief met een variabele brandpuntsafstand kan deze f-waarde vast of variabel zijn. Indien de zoomlens slechts één f-waarde vermeldt, dan betekent dit dat het grootste diafragma altijd hetzelde blijft of je nu bent ingezoomd of niet. Worden er twee f-waardes vermeld op het objectief, dan is de eeste waarde het grootst mogelijk diafragma indien je volledig bent uitgezoomd met de lens en de tweede waarde het grootst mogelijke diafragma indien je volledig bent ingezoomd met de lens. Zoomlenzen die een vaste f-waarde hebben zullen zich in de hogere prijscategorie bevinden.

Voorbeeldfotos lens met vast en variabel diafragma

Ook het diafragma heeft een belangrijke rol in de scherptediepte die je in jouw foto kan verkrijgen. Hoe kleiner het diafragma, hoe meer scherptediepte je hebt (zie ook artikel over scherptediepte).

Lensmount

Een volgende belangrijke factor waar je rekening mee moet houden bij de keuze van jouw nieuwe camera objectief is de lensmount. Zo kunnen bijvoorbeeld Canon lenzen niet bevestigd worden op een Nikon body of kan een lens voor een APS-C camera niet bevestigd worden op een full frame camera.

Bij de aankoop van een nieuw objectief moet je er dus steeds op letten dat deze zeker op jouw body past. Het opzetten van een lens die niet past op de body kan de body permanent beschadigen. Het is dus niet enkel een miskoop, maar het kan ook jouw reeds bestaande investering beschadigen.

Andere

Tot slot let je er ook best op of de lens een autofocus functionaliteit aan boord heeft of niet. Is dit niet het geval, dan betekent dit dat je altijd zelf zal moeten scherpstellen en dit is niet altijd even éénvoudig.

Bekijk ook of jouw nieuwe lens een functionaliteit heeft tegen trillingen (vibratiereductie). Dit zorgt ervoor dat je ook bij iets langere sluitertijden nog steeds uit de hand kan trekken. Bij iets minder optimale lichtomstandigheden zorgt de vibratiereductie er dus voor dat je niet direct naar een statief hoeft te grijpen.

Lenzen kunnen ingedeeld worden in vier belangrijke categoriën, namelijk breedhoeklenzen, normale lenzen, telelenzen en macrolenzen.

Met een breedhoeklens kan je een heel breed stuk van jouw scene op foto vastleggen. Je kan als het ware in een caravan zitten de volledige ruimte van de caravan op jouw foto krijgen. Je wil dus dichtbij veel op de foto krijgen.

Met een normale lens simuleer je het beeld dat je ziet met jouw gewone oog.

Met een telelens is het hoofddoel dat je de scene dichter bij jou wil brengen, zoals wanneer je door een verrekijker zou kijken. Doordat je de scene dichterbij brengt, vernauw je ook het stuk van de scene die je kan vastleggen. Denk je eraan om op safari te gaan en wil je mooie close-ups van de wilde dieren, dan is een telelens zeker iets voor jou. Dit type lens is dus ideaal voor foto’s op grote afstanden of waar je op de details wil inzoomen.

Met een macrolens kom je nog dichter bij jouw onderwerp. Een macrolens zou je kunnen vergelijken met een kijk door een microscoop. Het is uitermate geschikt om insecten te fotograferen, aangezien deze sterk uitvergroot zullen worden. Jouw onderwerp zal je dus veel groter kunnen vastleggen dan het in werkelijkheid is.